Η εφηβεία από μόνη της, ανεξάρτητα από την χρήση ή την κατάχρηση του διαδικτύου, αποτελεί ένα αναπτυξιακό ορόσημο και μία ιδιαίτερα περίπλοκη μετάβαση. Συγκεκριμένα αφορά το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση, από την ανευθυνότητα στην ανάληψη ευθυνών, από την αθωότητα στην πρόκληση (λόγω της παρορμητικής ανάγκης για εξερεύνηση). Οι αλλαγές που συντελούνται απαντώνται τόσο σε βιολογικό όσο και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο.

Πώς λοιπόν ένας έφηβος του σήμερα θα καταφέρει να βρει την ισορροπία στις βιολογικές εκρήξεις και στην αναζήτηση του εαυτού, στην οικοδόμηση της ταυτότητας και της αυτοεκτίμησης, στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και στην απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων;

Πριν γίνει μία προσπάθεια να απαντηθεί αυτό το εύλογο ερώτημα, ας θυμηθούμε τι πρεσβεύει η θεωρία των ανθρωπίνων συστημάτων..

‘’δεν υπάρχει μεγαλύτερη πηγή ευχαρίστησης από τις ανθρώπινες σχέσεις’’.

Αυτό επιβεβαιώνεται περίτρανα την τρέχουσα περίοδο όπου πολλοί βγαίνουμε στους δρόμους να συνυπάρξουμε παρότι η αόρατη απειλή του κορωναιού μάς προστάζει για το αντίθετο. Αλληλεπίδραση δύο ή και περισσότερων ανθρώπων σημαίνει επικοινωνία με ή χωρίς λόγια, ανταλλαγή συναισθημάτων, έρωτα, αγάπης, θαυμασμού και ενίοτε θυμού, γιατί τυχαίνει καμιά φορά ο ίδιος άνθρωπος που μας γοητεύει να μας απογοητεύει κιόλας.

Όταν λοιπόν απουσιάζει περιστασιακά ή όχι και τόσο περιστασιακά, η εγγύτητα, η κοινωνική υποστήριξη, η συντροφιά, η επικοινωνία, ποιός θα εγγυηθεί την εύρυθμη λειτουργία του συστήματος επιβράβευσης στον εγκέφαλο και την απελευθέρωση ντοπαμίνης;

Έρευνες υποστηρίζουν πως η αγάπη και ο εθισμός απασχολούν ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο ως μέρος του συστήματος της ανταμοιβής. Πράγματι, η λαχτάρα, η εμμονή, η παραμορφωμένη πραγματικότητα και η απώλεια του αυτοελέγχου που χαρακτηρίζουν τον ερωτευμένο χαραχτηρίζουν και τον εθισμένο. Η ντοπαμίνη, η ορμόνη της ευχαρίστησης, θα απελευθερωθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο λειτουργικό ή μη. Προκειμένου όμως να δώσουμε απάντηση και στο πρώτο ερώτημα μας, κερδισμένος ορίζεται αυτός που επωφελείται από μια κατάσταση με το ελάχιστο δυνατό κόστος. Οι καταστάσεις στις οποίες καλείται να ισορροπήσει ένας έφηβος ώστε να βγει κερδισμένος λοιπόν, είναι αρκετές και χρειάζεται να τις ζυγίσει σοφά.

Ο σημαντικός ρόλος των γονέων στον εθισμό..

Στις συστημικές έρευνες που εξετάζουν τους παράγοντες κινδύνου του διαδικτυακού εθισμού συγκαταλέγονται μεταξύ των άλλων η πίεση, ο τριγωνισμός (συμμαχίες μεταξύ των μελών), οι περιβαλλοντικές δυσχέρειες, η έλλειψη επικοινωνίας και τα συναισθήματα μοναξιάς. Εν ολίγοις, ο έφηβος φαίνεται να έχει απολέσει κάθε ευχαρίστηση από τον πραγματικό κόσμο.

Πώς θα βρει την χαμένη ευτυχία;

Η θεραπεία των ανθρωπίνων συστημάτων προσανατολίζεται στην ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των μελών και σε role playing διαλόγους που θα χτίσουν σταδιακά την εμπιστοσύνη του εφήβου στον συνομιλητή του, καθώς θα διευκολύνουν το πέρασμα της βλεμματικής επαφής, αφού μέχρι πρότινος συνήθιζε να επικοινωνεί πίσω από μία οθόνη. Παράλληλα,, προσανατολίζεται στην οριοθέτηση του χρόνου παιχνιδιού, της κοινωνικοποίησής του, της ταχύτατης επιβράβευσης (όπως λειτουργεί ακριβώς και η εθιστική ουσία) καθώς και στην αλλαγή των οικογενειακών αλληλεπιδράσεων που σχετίζονται άμεσα με το πρόβλημα. Η συμπεριφορά ενός μέλους μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο εάν εξεταστεί στο πλαίσιο στο οποίο συμβαίνει.

Κλείνοντας, ας πάρουμε σαν δεδομένο ότι ο κόσμος της οθόνης είναι συναρπαστικός για τον έφηβο καθώς έχει περίτεχνες σκηνές και ωραία χρώματα. Αν υπάρχει έστω και μία πιθανότητα όμως η θεωρία των ανθρωπίνων συστημάτων να είναι αποτελεσματική, τότε σε έναν αλληγορικό κόσμο η οικογένεια είναι η παλέτα των χρωμάτων, ο έφηβος είναι το πινέλο και τελικά του δίνεται η δυνατότητα να ζωγραφίσει από την αρχή τον παράδεισό του και να μπει μέσα.

Βιβλιογραφία

(Young 2009, Han, Kim et al. 2012)

Han, D. H., et al. (2012). “The effect of family therapy on the changes in the severity of on-line game play and brain activity in adolescents with on-line game addiction.” Psychiatry Research: Neuroimaging 202(2): 126-131.

Young, K. (2009). “Understanding online gaming addiction and treatment issues for adolescents.” The American journal of family therapy 37(5): 355-372.