Της Εμμανουέλας Νικολουζάκη, Ψυχολόγος (MSc)

Κατά την εξέλιξη των κοινωνιών, θα μπορούσε εύκολα κάποιος να παρατηρήσει, έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Από τη σύνθεση και την οργάνωση των ανθρώπων μέχρι την επικοινωνία και τη μετακίνηση. Υπάρχουν όμως ορισμένες ανάγκες, οι οποίες μένουν αναλλοίωτες στο χρόνο και επηρεάζεται μονάχα λίγο η μορφή τους. Μία τέτοια είναι η ανάγκη του ανθρώπου να σχετίζεται με άλλους.

Το αριστοτελικό «άνθρωπος ον κοινωνικόν και πολιτικόν» ανταποκρίνεται στις πρώτες προσπάθειες εύρεσης ταιριού με προσωπικές αγγελίες σε δημοσιεύσεις ήδη από τον 17ο αιώνα, έπειτα με τα γραφεία συνοικεσίων και πλέον με υπερσύγχρονες πλατφόρμες δικτύωσης για αυτό το σκοπό. Η ανεύρεση του «κατάλληλου» ή της κατάλληλης Mr. Right έχει εξελιχθεί και μαρτυρά την αέναη ανάγκη του ανθρώπου.. για κάποιον άλλον.

Σύμφωνα με έρευνα της Διεθνούς Ακαδημίας Επιστημών το 72% των Millennials (ή αλλιώς ατόμων γεννημένων μεταξύ 1981-1995) χρησιμοποιεί εφαρμογές δικτύωσης με πιο συχνή το Tinder και αυτή τη στιγμή το 1/3 όλων των ετεροφυλόφιλων γάμων και το τεράστιο ποσοστό του 70% των ομοφυλόφιλων στην Αμερική έχουν εφαλτήριο αυτές τις εφαρμογές. Περίπου το 40% των τρεχόντων ή παλαιότερων χρηστών έχει συνάψει τουλάχιστον μία σοβαρή σχέση ενώ περίπου 30% των χρηστών έχουν γνωρίσει πάνω από 5 ανθρώπους μέσω εφαρμογών γνωριμιών. Πριν μία εικοσαετία με το λανσάρισμα της εφαρμογής Match παρατηρήθηκε μία μεγάλη άνοδος στους γάμους μεταξύ διαφορετικών εθνικοτήτων. Στη σημερινή εποχή οι εφαρμογές αυτές παρέχουν τη δυνατότητα κοινωνικοποίησης στις αχανείς μεγαλουπόλεις, ιδιαίτερα σε κάποιον, που μόλις έχει μετακομίσει σε μία τέτοια όντας άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Πολλοί πιστεύουν ότι η δυνατότητα διασύνδεσης με άτομα, με τα οποία υπό άλλες συνθήκες η πιθανότητα γνωριμίας θα ήταν μηδαμινή, είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα αυτών των εφαρμογών.

Σύμφωνα με έρευνες σε 370 εκατομμύρια χρήστες από την εφαρμογή γνωριμιών Badoo καταναλώνονται καθημερινά περίπου 90 λεπτά ημερησίως στην πλατφόρμα αυτή ενώ παράλληλα σημειώνεται ότι λιγότερα από 1 στα 500 match έχουν οποιαδήποτε περαιτέρω έκβαση, ακόμα και μία πρωταρχική ανταλλαγή τηλεφώνου. Σύμφωνα με έρευνες ένα 22% των χρηστών δεν έχει γνωρίσει κανέναν μέσω των εφαρμογών γνωριμιών. Όλος αυτός ο χρόνος επηρεάζει τον εγκέφαλό μας, ακριβώς επειδή είμαστε προσαρμοστικά όντα. Παίζοντας παιχνίδια στο κινητό εκκρίνονται ενδορφίνες, οι οποίες μειώνουν τα επίπεδα του στρες και κοινώς μάς κάνουν να νιώθουμε καλά. Αυτό ακούγεται καλό σε πρώτη ανάγνωση, η προσαρμοστικότητα όμως του ανθρώπινου οργανισμού σε αυτή τη συνθήκη δημιουργεί σύντομα το αίσθημα της έλλειψης.

Αποτέλεσμα; Παίζουμε κι άλλο.

Πιο ενδελεχώς η «παιχνιδοποίηση» των εφαρμογών αυτών ήταν πρωταρχικός στόχος στους σχεδιαστές της εφαρμογής Tinder. Ο συνιδρυτής του Tinder Jonathan Badeen αναφέρει, ότι οι συχνές και απροσδόκητες επιβραβεύσεις αποτελούν τον καλύτερο τρόπο κινητοποίησης για περαιτέρω ενασχόληση. Η παιχνιδοποίηση αυτή βοηθά στην έκκριση ντοπαμίνης και σεροτονίνης, νευροδιαβιβαστών ή αλλιώς ορμονών της χαράς. Λαμβάνοντας λοιπόν ένα απροσδόκητο «δώρο» από την εφαρμογή, επιβραβεύεσαι με τις ορμόνες της χαράς.

Η προτίμηση των διαδικτυακών εφαρμογών γνωριμίας μπορεί μεν να μας επιφέρει αισθήματα χαράς, ο συνδυασμός δε με τη σχεδόν καταναγκαστική χρήση τους σχετίζεται με αισθήματα δυσφορίας, μοναξιάς και άγχους σύμφωνα με έρευνες. Άνθρωποι που συνδέονται καθημερινά παρουσιάζουν τετραπλάσιες πιθανότητες για αισθήματα δυσφορίας ή/και κατάθλιψης σε σχέση με μη χρήστες. Ένα συντριπτικό 60% αναφέρει ότι δεν έχει κάνει καμία σοβαρή σχέση μέσω Tinder. Σε έρευνες από το Πανεπιστήμιο του Βόρειου Τέξας βρέθηκε ότι οι άνδρες χρήστες της εφαρμογής Tinder παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα αυτοεκτίμησης εν συγκρίσει με τους μη χρήστες. Άλλες έρευνες έχουν επιφέρει ανάλογα αποτελέσματα ανεξαρτήτως φύλου, αναφέροντας χαμηλότερα επίπεδα ευεξίας ιδιαίτερα σε νεαρές ηλικίες και περισσότερες ενδείξεις για σωματική δυσφορία.

Συνοπτικά οι χρήστες online εφαρμογών γνωριμίας είχαν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες για ψυχική δυσφορία και σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες για καταθλιπτικά συμπτώματα.

Σκεπτόμενοι τον αντίκτυπο της πολύωρης χρήσης των εφαρμογών γνωριμιών δε θα μπορούσε να παραληφθεί και ο κοινωνικός παράγοντας.

Πριν την άνοδο των διαδικτυακών apps η γνωριμία με κάποιον ήταν πιθανότερο να συμβεί μέσω του κοινωνικού μας περίγυρου. Αυτό συνεπάγεται την άρρητη υποχρέωση του να συμπεριφέρεται κανείς με ευγένεια και σεβασμό, ειδάλλως θα κατακρινόταν από φίλους και γνωστούς. Η μορφή των online γνωριμιών αφαιρεί αυτόν τον παράγοντα με αποτέλεσμα τη δημιουργία και πλέον την τεράστια διάδοση όρων, για όσους συμπεριφέρονται.. άκομψα. Το γνωστό ghosting είναι από τους πιο συνήθεις τρόπους συμπεριφοράς εννοώντας την απότομη διακοπή της επικοινωνίας με ένα παρτενέρ μας δίχως να δώσουμε εξηγήσεις για την πράξη μας αυτή με το ¼ των χρηστών να αναφέρει ότι έχει πράξει αναλόγως και το 1/5 των χρηστών ότι έχει δεχθεί αυτή τη συμπεριφορά. Ένας άλλος γνωστός όρος είναι το Breadcrumbing ή αλλιώς «λίγα ψίχουλα προσοχής» σύμφωνα με τον οποίο μιλάμε ή φλερτάρουμε με κάποιον/α (online) χωρίς να υπάρχει την πρόθεση για πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση καταφέρνοντας έτσι ο χρήστης να επιβεβαιωθεί ή να τραβήξει την προσοχή. Ένας ακόμα όρος άξιος αναφοράς είναι το Benching, σύμφωνα με τον οποίο τρόπο κρατάμε το ενδιαφέρον κάποιου αμείωτο με φλερτ και συχνή επαφή, όσο ψάχνουμε για κάτι άλλο καλύτερο.

Αυτή η προσφερόμενη μορφή παιχνιδιού των online εφαρμογών, με τα βραβεία, τις επιβραβεύσεις, το απροσδόκητο matching, αποπροσωποποιεί εν τέλει την ανθρώπινη επαφή. Αν πρόκειται απλά για «ήρωες» μίας εφαρμογής, οι οποίοι δεν έχουν ιδωθεί μεταξύ τους ποτέ, τότε ποια συναισθήματα χρειάζεται να προσέχουν; Όσο περνούν τα χρόνια και η εφαρμογές πληθαίνουν και εξελίσσονται, σίγουρα μεγαλώνει η πρόσβαση σε όλο τον κόσμο στα πέρατα της γης. Οι γνωστοί μας υπερβαίνουν τα όρια της γειτονιάς, της δουλειάς, του κοινωνικού μας κύκλου. Δε σημαίνει όμως, ότι μικραίνει ο βαθμός δυσκολίας στην εύρεση του/ της Mr./ Mrs. Right.

Εξάλλου ό,τι αξίζει, πονάει και είναι δύσκολο τραγουδούσαν οι Πυξ Λαξ.